Ege Üniversitesi (EÜ) Birgivi İlahiyat Fakültesi tarafından düzenlenen “İzmir’de İlmî ve Kültürel Hayat -I- (14-16. yy.)” sempozyumu kapsamında “İzmir’e 14-16. Yüzyıllardan Bakmak” konulu açılış konferansı gerçekleştirildi. EÜ Kültür ve Sanat Evi’nde yapılan konferansı, emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Şeker verdi.
EÜ Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı öğretim elemanı Arş. Gör. Yakup Selim Şenel’in tambur dinletisiyle başlayan programa, Bornova Kaymakamı Muzaffer Şahiner, EÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Ersan, Birgivi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Muhammet Hanefi Palabıyık, Prof. Dr. Mehmet Şeker’in yanı sıra akademisyenler ve öğrenciler katıldı.
“Anadolu’da ilk Türkçe eserler Aydınoğulları döneminde yazılmıştır”
Aydınoğulları Beyliği’nin Batı Anadolu’daki en önemli beyliklerden biri olduğunu belirterek konuşmasına başlayan Prof. Dr. Mehmet Şeker, “Kısa sürede bölgelerinde kabul gören Aydınoğulları, Birgi, Tire ve Ayasuluk gibi merkezlerde cami, medrese, mekteb-i sibyân, dârül-huffâz ve zâviyeler inşa ederek hem ilmî faaliyetlerin gelişmesine hem de bölgenin imarına büyük katkı sağlamıştır. Aydınoğulları Beyliği’nin ilim erbabına verdiği değer çok büyüktür. Başta Aydınoğlu Mehmet Bey olmak üzere beyliğin diğer yöneticileri, ilim adamlarına yakınlık göstermiş; onların bölgeye yerleşip rahatça ilmi faaliyetlerde bulunmaları için gerekli ortamı sağlamışlardır. Bu sayede birçok âlim ve şeyh bölgeye yerleşmiş, kültürel gelişime büyük katkı sunmuştur. İbn Melek’in yanı sıra Hacı Paşa, Hâkim Bereket ve Şihâbuddin Sivâsî gibi önemli müellifler burada eser vermiştir. Anadolu’da yazılmış ilk Türkçe kitaplar arasında yer alan bu eserlerin Aydınoğulları coğrafyasında yazılmış olması, onları kültür tarihimiz açısından daha da önemli kılıyor. Hacı Paşa’nın tıbba dair eserlerinin yanında tefsir, tasavvuf, mantık ve kelâm gibi alanlardaki çalışmaları, onun döneminin önde gelen bilginlerinden biri olduğunu gösteriyor” dedi.
Tıp alanında da Hacı Paşa’nın önemli eserlerinden ayrı, bu alanda eser veren önemli bilginlerinde bulunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Şeker, “Bu isimlerden biri de Hakim-Hekim Bereket’tir. Hakkında çok az bilgiye sahip olsak da Aydınoğlu Mehmet Bey zamanında bölgeye göç ettiği ve Arapça ile Farsçayı iyi bildiği anlaşılmaktadır. ‘Tuhfe-i Mübârizî’ adlı eserinde, İbn Sina’nın ‘Kanun’undan faydalanmakla birlikte kendi tecrübelerini de katarak hijyenik açıdan önemli bilgiler sunmuştur” diye konuştu.
“Aydınoğulları kültür tarihimizde önemli bir yere sahip”
Aydınoğulları Beyliği’nin yalnızca kendi dönemlerinde değil, Türk kültür tarihine bıraktıkları eserlerle de önem taşıdığını vurgulayan Prof. Dr. Mehmet Şeker, “Batı Anadolu’da hüküm süren Aydınoğulları, bölgenin Türkleşmesi ve İslamlaşmasında etkili olmuş, Türkçeye hizmet etmiş, sadece temel İslam bilimlerinde değil, farklı alanlarda eser veren bilginleri de desteklemiştir” dedi.
Prof. Dr. Şeker, Aydınoğulları döneminde kurulan ilim müesseseleri ve yetişen âlimlerin tanınmasının önemli olduğunu, ancak kültürel mirasın sağlıklı anlaşılması için sadece bu beylikle sınırlı kalınmaması gerektiğine ve diğer beyliklerin de incelenmesi ve özellikle Osmanlılarla birleşen yapılar üzerinden ilmi hayatın gelişiminin takip edilmesi gerektiğini ve bu çerçevede, Beylikler dönemiyle ilgili çalışmaların teşvik edilip desteklenmesi gerektiğini ifade etti.
“Aydınoğulları devri, ilmi ve kültürel yönüyle ayrıca incelenmeli”
Aydınoğulları döneminin Anadolu’nun ilmi ve kültürel tarihindeki yerine dikkat çeken Prof. Dr. Şeker, “Bu dönem, yalnızca siyasi değil, kültürel ve ilmî bakımdan da zengin bir dönemdir. Aydınoğulları, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında önemli rol oynamış; temel İslam ilimlerinin yanı sıra farklı alanlarda da eser veren âlimleri desteklemiştir. Dil ve ilim açısından Türkçe ’ye de hizmet etmiş bir beylik olarak, kültür tarihimize yaptıkları katkılar bakımından bu dönemin ayrıca incelenmesi gerektiğini düşünüyorum. Aydınoğulları’nın yalnızca kendi dönemlerinde değil, Osmanlı himayesine girdikten sonra da ilmî faaliyetlerini sürdürdü. Bu yönüyle Aydınoğulları devrinin, ilmi ve kültürel değerleriyle ön plana çıkan, özel bir dönem olduğunu söyleyebiliriz. Hatta bu sempozyuma ‘Aydınoğulları Devrinde İlmi ve Kültürel Hayat’ başlığı verilmesi de oldukça anlamlı olurdu” diye konuştu.
Konuşmanın ardından Birgivi İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Muhammet Hanefi Palabıyık, sunumunu gerçekleştiren emekli Prof. Dr. Mehmet Şeker ve Arş. Gör. Yakup Selim Şenel’e “Teşekkür Belgesi” takdim etti.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
