admin
“Kibrit Çakıyorsun Karanlıkta” sergisi ziyaretçilerini bekliyor
Prof. Dr. Sağlamtimur’un 25 bin parçalık kibrit kutusu koleksiyonu görücüye çıktı
Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Haluk Sağlamtimur’un en eskisi 1935 yılına ait yaklaşık 25 bin parçalık kibrit kutusu koleksiyonu, “Kibrit Çakıyorsun Karanlıkta” sergisi ile gösterime sunuldu. Sergi, Karşıyaka Cerdelion Mutfak Sanatları Merkezinde sanatseverlere kapılarını açtı.
Koleksiyonu ile ilgili bilgiler veren Prof. Dr. Haluk Sağlamtimur, “Türkiye’de de yakın bir zamana kadar günlük yaşamımızın bir parçası olan kibrit kutularını 1970’li yılların başından itibaren toplamaya ve biriktirmeye başladım. Adıyaman’da geçen çocukluk yıllarımda, o dönem için ekonomik açıdan çok pahalı olmayan kibrit kutusu toplayıcılığı daha sonra koleksiyona dönüştü. Yaklaşık 50 yıldır kibrit kutusu toplamaktayım. Bu sergide Türkiye’de ve diğer ülkelerde üretilmiş olan kibrit kutularını görebilirsiniz. Koleksiyonda bulunan yaklaşık 25 bin kibritin yarısı yerli üretim, diğer yarısı ise 130-140 yabancı ülkeye aittir. Koleksiyonumdaki en eski kibritler 1935-36 yıllarına tarihlenmektedir” dedi.
“Kibrit kutuları tüketim alışkanlıklarını yönlendiriyordu”
Kibrit kutularının sosyo-ekonomik etkilerini anlatan Prof. Dr. Sağlamtimur, “Türkiye’de kibrit endüstrisi yaklaşık 100 yıldır varlığını sürdürmesine rağmen günümüzde rakibi çakmak ve elektrikli ocaklar nedeniyle kullanımdan kalkmak üzeredir. Günümüzdeki kullanımı giderek azalan kibritin, gelecek yıllarda varlığını nasıl devam ettireceği belirsizdir. Ülkemizde kentlere göç, şehirleşme gibi farklı sosyo-ekonomik nedenlerle en fazla kibrit üretimi1960-1990 yılları arasında yapılmıştır. Ayrıca bu tarihlerde kibrit kutuları üzerinde görülen grafiksel öğeler, hiçbir zaman bu kadar çeşitli ve zengin olmamıştır. Çünkü görsel anlamda iletişim araçlarının azlığı nedeniyle kibrit kutularının üzerindeki küçük alanlar her açıdan kamusal spot olarak adlandıracağımız bir öneme sahip olmuştur. Bu alanlar kalabalık kitlelere ulaşmak adına her türlü kamu spotu, sosyal mesaj veya reklam için sonuna kadar kullanılmıştır. Bu nedenle o tarihler kibrit kutuları açısından sosyal ve ekonomik anlamda önemli izler bıraktığını söyleyebiliriz. Kibrit kutularının üzerinde bulunan desen veya grafikler, toplumun tüketim alışkanlıklarını yönlendirmesi ve belirlemesi bağlamında da en ucuz mesaj iletme yöntemi olarak her zaman önemli olmuştur. O dönemlerden bize ulaşan her kutu, tarihi ve kültürel miras özelliği taşımaktadır” dedi.
Prof. Dr. Sağlamtimur, “1990’lı yıllara kadar Türkiye’deki kibrit kutuları hâlâ oldukça bilgilendirici, iyi tasarlanmış ve çeşitliydi; ancak bu durum daha sonra dramatik bir şekilde değişti ve 1990’lı yılların sonundan itibaren grafiksel baskı yüzleri nedeniyle birbirine benzeyen, hikayesi olmayan tekdüzelik hakim oldu. Bilgisayarların hayatımıza girmesiyle birlikte grafik baskı desenleri sıklıkla kutuların üzerinde görülmeye başlandı, kibrit günümüzde ise daha çok şirketlerin promosyon ürünü olarak yoluna devam ediyor. Sergide bulunan kibrit kutuları arasında ülkemizde ve yurtdışında son 100 yılda basılmış kibrit kutularını görebilirsiniz” diye konuştu.
“Kibrit Çakıyorsun Karanlıkta” Sergisi, 29 Haziran 2025 tarihine kadar ziyaretçilere açık olacak.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
